Binnenkijken bij Tineke en Hubert: "Dorp in het dorp"

Reportage DE STANDAARD WONEN -  23/11/2019
Tekst: Veerle Beirnaert  / Foto's: Piet Stellamans

Sprookjesachtige architectuur op een toplocatie? Dan denk je misschien aan een Haussmann-optrekje in Parijs. Maar ook in de Vlaamse velden kan je zo’n droompand vinden. Zo heb je in het Limburgse Nerem de iconische chocoladefabriek van Rosmeulen: een machtig stuk erfgoed uit 1909.  

(Lees verder onder de foto.)

Loft met voordeur

Tineke de Regt en Hubert Jacobs komen allebei uit Zuid-Holland en hebben nog steeds de Nederlandse nationaliteit. Als expats zwierven ze de wereld rond: van Zuidoost-Azië tot de Antillen, en dan België. Ze woonden een aantal jaar in Brasschaat en zijn nu uiteindelijk in Nerem beland, of all places.

Tineke en Hubert wonen er in een 160 meter lange oude chocoladefabriek, een van de eerste betonskeletgebouwen van België: om de 3,5 meter had je een betonnen pilaar. De architecten besloten om telkens twee tussenruimtes van 3,5 meter samen te voegen tot lofts van zeven meter breed: een mooi perspectief om ruime en lichtrijke woningen te creëren. Zo werd het gerestaureerde fabriekspand onderverdeeld in lege woondozen waarmee de bewoners aan de slag konden.

Het 110 jaar oude gebouw werd volledig gerecupereerd. Er waren geen nieuwe bakstenen nodig, er werd alleen ‘droogbouw’ toegevoegd. De lofts zijn van mekaar gescheiden door lichte invulwanden. Die kunnen weggenomen worden, wat betekent dat de Chocoladefabriek in zijn originele staat kan worden hersteld of een nieuwe bestemming kan krijgen.

Elke loft heeft zijn eigen voordeur en dat geeft een huiselijk gevoel. De bewoners stralen rust uit. ‘Wij evolueren zo langzaamaan van de yup-fase naar de yop-fase’, zegt Tineke. ‘Yop staat voor a young older person. Daarom keken we uit naar een compactere woning die ook rolstoelproof is. Voor láter. Maar we hebben het niet zo begrepen op nieuwbouw. We houden van buitengewone gebouwen. In de Chocoladefabriek leek het hele verhaal te kloppen.’

Bezoek bij code rood

‘In januari 2018 kwamen we voor het eerst kijken’, vertelt Tineke. ‘Het oude fabrieksgebouw zag er toen uit als een bouwwerf, maar er was al één afgewerkte modelloft. We herinneren ons die dag alsof het gisteren was. Het regende oude wijven, zo zeggen we dat in Nederland, maar het ergste was de storm. We werden naar binnen geblazen. Maar ondanks de code rood zagen we gigantisch veel potentieel in het gebouw.’

Potentieel is wellicht een understatement. De oude Chocoladefabriek is een van de weinige industriële gebouwen in art-nouveaustijl in België. In de voorgevel zit een gigantisch glas-in-loodraam van zes meter breed. Het kleurenpalet is hartverwarmend. Je wordt er zelfs stil van. Bovenaan zie je een eekhoorntje dat aan hazelnootjes knabbelt. En dat is niet zomaar een banale versiering: hetzelfde eekhoorntje stond op de eerste verpakking van de Rosmeulen-chocolade die hier 110 jaar geleden van de band rolde.

Stijlbijbel voor een loft

‘We waren meteen verkocht voor het hele project, ook voor het community-leven erbij’, vertelt Tineke. ‘En onze voorkeur ging direct uit naar deze loft op het gelijkvloers, met een extra raam aan de westkant. Helaas was er al een optie op genomen, maar korte tijd later kregen we het goede nieuws dat we konden tekenen voor déze loft. Die met avondzon!’

‘We konden starten met ons cascoproject’, zegt Hubert. ‘Zeven meter breed, twaalf meter diep ... helemaal vrij in te vullen. Ook de hoogte van vijf meter vinden we zalig. Die maakt dat je deze ruimte kan opsplitsen door de hoogte in twee te delen. In theorie zou je over de hele oppervlakte een plateau kunnen plaatsen, zo zou de bewoonbare oppervlakte meteen verdubbelen. Maar dat wilden we liever niet, want zo zou je het monumentale karakter verliezen. ‘We opteerden dus voor een kleiner plateau van 35 vierkante meter. Dat vinden we ruim genoeg als slaapverdieping. Onder de nachtzone heb je de vestiaire, de technische ruimtes en ook ons bureau.’

‘Rond ons kookeiland en in de zithoek genieten we van de industriële hoogte van vijf meter. Dit is het hart van onze loft, de plek waar we gasten ontvangen.’

‘Het was een toffe plek om in te richten’, vertelt Tineke. ‘We hebben nog de oude betonnen pijlers van 110 jaar geleden. Die wilden we graag in hun authentieke staat houden: met afgebladderde verf en met de pilaarnummers die nog redelijk leesbaar zijn. Onze vloer ziet eruit als beton, maar het zijn eigenlijk grote keramische tegels. Zo’n ruw industrieel karakter gaat mooi samen met designklassiekers. We hebben een aantal stoelen van Eames en Giorgetti: die hebben we van Antwerpen naar hier verhuisd. Aan onze eettafel hebben we stoelen van Arper.’

‘Ook de badkamer vond ik best een interessante ruimte: daar gingen we voor metrotegels, in combinatie met strakkere elementen. Zo krijg je een subtiel evenwicht tussen industrieel en huiselijk.’

Vlaamse Bouwmeester

We moeten met z’n allen dichter bij mekaar gaan wonen en we moeten erfgoed herbestemmen, zegt de Bouwmeester. Het lijkt wel alsof het architectenbureau a2o twee vliegen in één klap slaat. ‘Door de Chocoladefabriek te herbestemmen, doen we aan dorpsverdichting’, verklaart Bart Hoylaerts, architect en vennoot bij a2o. ‘Het is mooi om Vlaamse dorpen te zien evolueren. De meeste zijn gebouwd rond een kerktoren. Dat was in Nerem niet anders. Alleen had je hier nog een tweede toren, die van de fabriek. Honderd jaar geleden waren er dus twee landmarks in het dorp: kerkgebouw en fabriek. Dat waren toen de hoekstenen waarop het hele dorp zich had georiënteerd.’

‘In de loop der jaren zagen we dat deze twee focuspunten hun aanzien kwijtspeelden. Het kerkgebouw bleef in goeie staat, maar is niet langer een trekpleister. En de Chocoladefabriek was begin ­jaren 2000 in verval geraakt. Het was een ruïne toen we hier in 2015 aan de slag gingen.’

‘We vonden dat Nerem het verdiende om opnieuw een levendig dorp te worden. En dat hebben we waargemaakt dankzij de restauratie van de Chocoladefabriek en het hele concept errond. We zitten nog in een beginfase, maar we zien nu al een positief effect op het dorp. Middenstanders worden opnieuw getriggerd om hier leuke dingen te ondernemen.’

‘Sommige mensen dromen van een loft in het groen’, vertelt Luk Santermans, architect bij a2o. ‘Maar ze denken dat dat een illusie is, dat je gewoon géén loft kan ­vinden in een landelijke omgeving. Tot ze de Chocoladefabriek te zien krijgen. Qua architectuur is het een buitengewoon industrieel pand én het ligt ook nog eens in zo’n idyllische omgeving. Dat is een geweldige combinatie. Je hebt hier een natuurgebied in je achtertuin, letterlijk. Dat maakt het extra aantrekkelijk om hier te ­wonen.’

Architectuur gaat over mensen

‘De Chocoladefabriek geeft een impuls aan het omliggende dorp, maar ondertussen is de Chocoladefabriek zelf ook aan het evolueren tot een dorp. Het is een boeiende wisselwerking tussen de twee dorpen.’ In de Chocolade­fabriek groeit het gemeenschapsleven vanzelf. De bewoners hebben het idee dat ze in een hechte community zijn beland, zonder in te boeten op het vlak van privacy of comfort.

Binnen en buiten zijn er gemeenschappelijke ruimtes. Een van de grote projecten buiten is de gemeenschappelijke moestuin. ‘We wilden graag onze eigen groenten en kruiden kweken’, vertelt een van de bewoners. ‘Maar het moest er wel uitzien als een ­esthetische tuin. Logisch: de ­Chocoladefabriek is op een stijlvolle manier gerenoveerd, dus wilden we graag een tuin met dezelfde allures.’

Daarom laten ze zich begeleiden door de tuinman van het nabijgelegen kasteel van Hex. Hij voorziet hen van de nodige tips: wanneer je welke groenten moet oogsten, wanneer je water geeft, enzovoort. En de professionele aanpak werpt zijn vruchten af. In september vierden de bewoners hun eerste oogstfeest. Dat was een spetterend feest voor het hele dorp.

Woonfiche:

Type Loft:
F-loft
Appartement in het centrale gebouw
op het gelijkvloers

Bewoonbare oppervlakte:
118 m², waarvan:
- Gelijkvloers: 87 m²
- Mezzanine: 37 m²

Private buitenoppervlakte:
27,5 m² (voortuin met terras)

Terreinoppervlakte:
1,7 hectare tuin + moestuin